1 januari 2016

Camouflage

Misschien heb je een broek of shirt met een camouflageprint? Die vlekken en kleuren zijn afgekeken van de kleding die gedragen wordt in het leger. Daar is bijna alles gecaumoufleerd. Militairen hebben de kunst van het camoufleren afgekeken van de natuur.

Ken je het woord camouflage?

Wat is camou age eigenlijk precies? Als je zoekt op Wikipedia vind je: “Camouflage of verhulling is het zodanig toepassen van kleur, tekening en vorm dat een normalerwijs zichtbaar object tegen zijn achtergrond verdwijnt of moeilijker wordt herkend.” Ofwel: een truc om niet op te vallen.

 

Camouflage is dus veel meer dan de bekende bruine en groene vlekken. Het gaat om de juiste kleur maar ook om het patroon (bv vlekjes of streepjes) en vorm. En het allerbelangrijkst: de achtergrond. Ben je in het bos, in het riet of in de sneeuw? Als je niet op wilt vallen in de sneeuw kan je het best witte kleren dragen, maar in het bos donkere bruine of groene kleren. Daarom zijn ijsberen dus wit en de andere beren bruin. Hermelijnen zijn zelfs aangepast op de seizoenen: ze zijn bruin in de zomer en wit in de winter.

Niet bewegen!

Wie niet op wil vallen moet vooral stil zitten of stilstaan. Misschien heb jij dat ook wel eens gehad: je staat even stil in het bos, te luisteren en kijken naar het natuur om je heen. En dan zie je ineens een dier op je af komen lopen. Je staat roerloos, houdt je adem in . . . . het dier ziet je niet, terwijl je toch midden op het pad staat! Het dier komt steeds dichterbij . . . vlak voor je stopt hij. Hij kijkt je aan, spitst en draait zijn oren, ruikt met neus in de lucht. Hij merkt dat er gevaar is, maar hij ziet je niet. En dan rent hij weg. Ppfffff, eindelijk adem je weer verder. Ik heb zoiets meegemaakt met konijnen, hazen, reeën en zwijnen. Zij hebben geen goede ogen. Het geheim is stilstaan. Probeer het zelf maar eens!

Aangepast

De fazant ken je misschien als mooi gekleurde vogel, maar dat zijn alleen de mannetjes. De vrouwtjes zijn bruin met donkere vlekjes. Als zij op haar nest haar eieren bebroedt zit ze doodstil en is ze heel moeilijk te ontdekken. Net als de vrouwtjes van de meeste eendensoorten.

Een halsbandparkiet is op de voederplank een opvallende vogel, maar als hij in de lente boven in de boom tussen de verse groene blaadjes zit nauwelijks te ontdekken.

roerdomp

Een mooi voorbeeld van aanpassing aan de omgeving is de roerdomp. Die leeft in het riet en heeft de kleuren en het patroon van het riet; lichtbruin met donkere verticale strepen. Bij gevaar steekt hij zijn snavel in de lucht en staat de roerdomp roerloos. Hij lijkt dan op een bosje rietstengels en is dan heel moeilijk te zien.

De meeste vissen zijn van twee kanten gecamoufleerd. Als je ze van boven bekijkt zijn ze donker, als de kleur van de bodem. Maar van onderaf gezien zijn ze zilverachtig, als het licht van het wateroppervlak.

Camoeflage-kampioenen

In de dierenwereld zijn heel veel prachtige voorbeelden van camouflage te vinden. Maar sommige dieren gaan verder dan een aangepaste kleur en patroon. Ze hebben een bizarre lichaamsvorm om te zorgen dat ze niet opvallen. Zoals wandelende takken, wandelende bladeren en bladstaartgekkos. Die zijn zelfs van dichtbij erg moeilijk te ontdekken. Ook sommige waterdieren hebben een bijzondere lichaamsvorm, zoals de steenvis. Een monsterlijk uitziende vis die erg lijkt op een steen.

Het grote nadeel van het aangepast zijn aan een bepaalde omgeving is dat je truc alleen werkt in die speciale omgeving. Ben je in een andere omgeving, dan werkt je camouflagetruc niet meer. Als de sneeuw gesmolten is valt de ijsbeer juist op. Net als een roerdomp in een weiland.

Acanthoxyla_prasina

Er zijn echter enkele dieren die de kleur van hun lichaam aanpassen aan de omgeving waarin ze zich bevinden, zoals de kameleon, platvis en inktvis. Dat zijn de camouflage-kampioenen!

Opmerking

Dit themaverhaal is gemaakt door een vrijwilliger van de Delftse Natuurwacht. Uiteraard doen wij altijd ons uiterste best om bij teksten of afbeeldingen de juiste bronvermelding te plaatsen. Wanneer u desondanks van mening bent dat ten onrechte een tekst of afbeelding is geplaatst, of de gewenste bronvermelding ontbreekt, neemt u dan alstublieft direct contact op met ons: vragen@natuurwacht.nl. We zullen dit dan zo snel mogelijk herstellen.

Meer themaverhalen

ontworpen door: Anna Sivera van der Sluis, gebouwd door: Frank Samwel