1 maart 2016

Nederland Schoon

"ik weet niet zoveel over Nederland Schoon, al ben ik altijd ijverig aan het afval sorteren" dit schreef Tineke me in haar mail over het voorliggende thema. Ik dacht dan heeft ze het wél goed begrepen

Laat niet als dank...

Zelf moet ik bij dit thema denken aan de spreuk “Laat niet als dank voor het aangenaam verpoozen de eigenaar van het bosch de schillen en de doozen”. Deze spreuk uit 1926 is bedacht door de ANWB om de eigenaren van bos- en natuurgebieden te bewegen deze open te stellen voor het publiek. De spreuk was zo’n groot succes dat later na de 2e wereldoorlog, 1950, alleen de vermelding “laat niet als...” bij de wegwijzers al voldoende was om bij de toerist het “houdt de natuur schoon” onder de aandacht te brengen.

Nu, meer dan 50 jaar later is het de Stichting Nederland Schoon die zich tot doel stelt: “Samen een bijdrage te leveren aan een schone, zwerfafvalvrije leefomgeving”. Samen met het bedrijfsleven, de overheid, scholen, vrijwilligers en de Nederlander op straat. Ook de ANWB is hierbij nog betrokken. 

Jullie tips

Nederland Schoon houdt ook jaarlijks een schoonste station verkiezing.
Vorig jaar werd dat gewonnen door Breda. Zou het niet leuk zijn als die titel dit jaar gewonnen wordt door Delft?

Het station van Delft

Station van Delft

En wat is het resultaat van al deze en onze inspanningen? Er zijn inmiddels 150.000 supporters van schoon en het gemiddelde ‘schooncijfer’ van de openbare ruimte is een 7,4

Hoe meer je weet over de afbraak van afval in de natuur hoe meer je gemotiveerd blijft om afval op te ruimen, te scheiden en op de de juiste wijze af te voeren. Het is immers veel prettiger leven in een afvalvrije omgeving!

banaan

Afval dat verteert

Rottend afval is afval van planten, bomen of dieren. Bijvoorbeeld bananenschillen, brood, aardappelen, boomtakken, bladeren en papier (gemaakt van hout). 

Dit afval wordt verteerd door bacteriën en schimmels. De bacteriën en schimmels maken een stofje, “enzymen”.

Deze enzymen “knippen” het afval in kleinere stukjes. 

Op een gegeven moment zijn de brokstukjes zo klein dat ze niet meer te zien zijn. Ze zijn dan weer opgenomen in de natuur. Dit is dan weer voedsel voor planten.
Hoe snel dit gebeurt, hangt af van het soort afval en de omstandigheden. Een aardappel verteert sneller dan een stuk hout. Dit komt doordat een aardappel zachter is: de enzymen kunnen hier sneller kleine stukjes van knippen. Bij een stuk hout moeten ze harder werken en duurt de afbraak dus langer.

Afval dat blijft

Veel afval kan niet verteren. Bijvoorbeeld plastics en metaal, zoals plastic flesjes, plastic zakken, kauwgom en blikjes.

Plastic

Plastic

Plastics blijven wel 10 jaar heel en het duurt nog véél langer tot ze verbrokkelen in kleine stukjes.

Dit komt omdat enzymen plastic verpakking niet in stukjes kunnen knippen. Wel “verweert” het materiaal: door de zon en schuren, harde regen enzovoort, worden het kleinere stukjes. Als deze stukjes kleiner zijn dan je met je blote ogen kan zien (ongeveer kleiner dan 0.1 mm) dan lijkt dit vuil uit de natuur verdwenen. Toch zijn deze stukjes nog steeds aanwezig. De meningen verschillen of dit voor eeuwig is of voor een lange periode. In ieder geval duurt het 400 tot 1000 jaar. 

Deze plastic deeltjes zijn dan nog steeds schadelijk voor planten en dieren

Plastic

Metalen

Metalen zijn heel hard en kunnen niet verteren. Die blijven dus heel lang of zelfs voor altijd zo in de natuur liggen. Bijvoorbeeld blikjes of aluminium folie.

IJzer, zoals een drankblikje, kan langzaam verweren. IJzer gaat roesten. En ijzer kan oplossen in zuren. Maar het duurt wel heel lang voordat het weg is.

Aluminium verweert nog langzamer dan ijzer en blijft dus nóg langer heel. Aluminium zit bijvoorbeeld in aluminium folie en aan de binnenkant van chipszakken.

Sommige metalen verdwijnen (bijna) helemaal niet. Bijvoorbeeld goud, zilver, platina en lood. Daarom vinden we bij opgravingen nog steeds loden pijpen uit de Romeinse tijd. 

Afbraaktijd

Welke omstandigheden bepalen de snelheid waarmee zwerfafval wordt afgebroken? De afbraaktijd hangt niet alleen af van het materiaal, maar ook van waar het afval ligt. 

In een vochtig bos verteert je appel sneller dan in een droge woestijn. Hoe snel iets verteert hangt van veel verschillende dingen af.
Over het algemeen geldt:

Bodem

Hoe meer enzymen, hoe sneller de afbraak. Droge zandgronden bevatten weinig bacteriën en schimmels (en dus weinig enzymen), waardoor zwerfafval langzaam in stukjes wordt geknipt.

De lucht

Hoe meer zuurstof, hoe sneller. In een omgeving met veel zuurstof zijn snellere bacteriën en schimmels aan het werk. Doordat er veel zuurstof is, kunnen ze harder en sneller knippen: je appel verteert dan snel.

Grootte

Hoe groter, hoe langzamer. Simpel gezegd: een grote aardappel doet er langer over om verteerd te worden dan een krieltje. Dat komt omdat het opknippen of opbreken tot kleinere stukjes langer duurt als het startpunt groter is.

Het klimaat

Hoe warmer, lichter en vochtiger, hoe sneller. De temperatuur, de hoeveelheid zon en vocht bepalen hoe snel afval wordt afgebroken. Als het warm, licht en vochtig is, hebben de enzymen meer voedingsstoffen voor zichzelf en kunnen ze verteren.

Materiaal

Het belang van bodem, lucht en klimaat verschilt per materiaal. Plastic is bijvoorbeeld gevoelig voor licht en veel minder voor lucht. Een bananenschil is weer veel gevoeliger is voor de bodem waarop hij ligt en voor vocht.

Natuurwachters, net als ieder jaar doen we mee aan de landelijke opschoondag! Gewapend met jullie enthousiasme, knijpers en vuilniszakken ruimen we in de Delftse Hout het zwerfvuil op!
Misschien kun je in je eigen buurt ook een actie opzetten.

Opmerking

Dit themaverhaal is gemaakt door een vrijwilliger van de Delftse Natuurwacht. Uiteraard doen wij altijd ons uiterste best om bij teksten of afbeeldingen de juiste bronvermelding te plaatsen. Wanneer u desondanks van mening bent dat ten onrechte een tekst of afbeelding is geplaatst, of de gewenste bronvermelding ontbreekt, neemt u dan alstublieft direct contact op met ons: vragen@natuurwacht.nl. We zullen dit dan zo snel mogelijk herstellen.

Meer themaverhalen

ontworpen door: Anna Sivera van der Sluis, gebouwd door: Frank Samwel